Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hiện nay bệnh sốt rét còn lưu hành ở 91 quốc gia và vùng lãnh thổ với trên 3 tỷ người sống trong vùng sốt rét lưu hành. Ở Việt Nam, có khoảng 12 triệu người sống trong vùng sốt rét lưu hành. Người mắc bệnh sốt rét chủ yếu là người nghèo, người dân tộc sống ở các vùng kinh tế khó khăn, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới.
Để kéo giảm tỷ lệ mắc và tử vong do sốt rét, Chương trình Quốc gia Phòng chống sốt rét của Việt Nam đã thực hiện nhiều chiến lược phù hợp. Kết quả là từ hơn 1 triệu trường hợp mắc sốt rét, 4.646 trường hợp tử vong do sốt rét năm 1991, đến năm 2018 chỉ còn 6.870 trường hợp mắc và chỉ có 1 trường hợp tử vong do sốt rét. Nhiều tỉnh, thành phố đã không còn lan truyền bệnh sốt rét... Trong năm 2019, Việt Nam tiếp tục công nhận loại trừ sốt rét tại 25 tỉnh bao gồm 16 tỉnh miền Bắc, 1 tỉnh miền Trung và 8 tỉnh miền Nam.
Theo Viện trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, PGS.TS Trần Thanh Dương, hoạt động phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét còn nhiều khó khăn, thách thức. Bệnh sốt rét có nguy cơ bùng phát gia tăng số mắc, số chết, gây dịch do ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc điều trị có nguy cơ lan rộng; muỗi truyền bệnh sốt rét lưu hành ở nhiều nơi và đã kháng một số hóa chất diệt muỗi làm giảm hiệu quả của các biện pháp phòng bệnh sốt rét; gia tăng di biến động dân khó kiểm soát giữa các địa phương từ vùng không còn sốt rét vào vùng sốt rét lưu hành. Bệnh nhân mắc sốt rét chủ yếu do đi rừng, ngủ rẫy, giao lưu biên giới, đặc biệt người dân sống trong vùng lưu hành bệnh sốt rét cao, đồng bào dân tộc thiểu số tại các vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, nên ngành y tế rất khó kiểm soát. Cán bộ làm công tác phòng, chống sốt rét tuyến cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu dẫn đến việc giám sát, quản lý phòng chống sốt rét tại cơ sở gặp nhiều khó khăn, thách thức. Một vấn đề thách thức nữa là với nhóm đối tượng di dân biến động có không ít người lành mang mầm bệnh, có ký sinh trùng sốt rét nhưng không có biểu hiện lâm sàng, trong khi đây là mối nguy cơ tiềm tàng và khả năng làm lây lan ra cộng đồng là rất cao.
Hiện nay, Việt Nam đang tiến tới loại trừ bệnh sốt rét ở từng tỉnh theo lộ trình đã được Bộ Y tế phê duyệt. Do vậy, cần nâng cao hơn nữa ý thức phòng bệnh của người dân. PGS.TS Trần Thanh Dương cho rằng, các hoạt động phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét cần tiếp tục được quan tâm chỉ đạo, đầu tư của các cấp chính quyền và toàn xã hội, để duy trì ổn định thành quả giảm mắc, giảm chết do bệnh sốt rét gây ra, góp phần tích cực vào công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.
Cùng với việc tăng cường giám sát, phát hiện, chẩn đoán và điều trị kịp thời cho bệnh nhân sốt rét; các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao ý thức về các biện pháp phòng, chống sốt rét, đặc biệt đối với các đối tượng thường xuyên đi rừng, ngủ rẫy. Tổ chức điều tra ca bệnh đúng quy định, khoanh vùng các điểm có ký sinh trùng sốt rét để xử lý triệt để nguồn bệnh; cung ứng đủ thuốc sốt rét về số lượng và chủng loại, hóa chất xét nghiệm cho các cơ sở y tế.
D.T